BADANIE STAWU BIODROWEGO U NOWORODKÓW
Rozwojowa dysplazja stawu biodrowego jest jedną z najczęstszych patologii wieku rozwojowego i statystycznie plasuje się̨ na pierwszym miejscu wśród chorób narządu ruchu u dzieci. Późno rozpoznana lub niewłaściwie leczona prowadzi do poważnych zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego z wszelkimi konsekwencjami.
Najbardziej ogólna definicja rozwojowej dysplazji biodra opisuje chorobę jako nieprawidłową relację pomiędzy głową kości udowej a panewką stawu biodrowego. Szeroko opisywane czynniki ryzyka stanowią istotny element diagnostyki choroby. Dane z piśmiennictwa wskazują, że najważniejszym czynnikiem ryzyka jest płeć żeńska, położenie pośladkowe płodu, dodatni wywiad rodzinny u członka rodziny, ograniczenie ruchu odwodzenia, a także klasyczne objawy kliniczne : Ortolaniego i Barlowa.
Staw biodrowy jest jednym z największych stawów w organizmie człowieka. Tworzy się około 8 tygodnia życia płodowego. Po porodzie zbudowany jest głównie z elementów chrzestnych, które z wraz z wiekiem ulegają kostnieniu. Ta właśnie chrzęstna budowa stawu w pierwszych miesiącach życia dziecka stała się podstawą opracowania metod ultrasonograficznych we wczesnej diagnostyce rozwojowej dysplazji stawu biodrowego. Na terenie Polski częstość występowania tej wady określa się na poziomie 5%.
USG BIODEREK DZIECI
Uważa się, że ponad 90% przypadków dysplazji można wyleczyć nieoperacyjnie, stosując właściwe leczenie zachowawcze bezpośrednio po wczesnym wykryciu wady. Stąd tak ważne jest powszechny i usystematyzowany schemat badania przesiewowego, pozwalający na wczesne wykrycie choroby i umożliwiający pełną przebudowę stawu biodrowego po zastosowaniu odpowiedniego leczenia zachowawczego.
Na całym świecie „złotym standardem” wczesnej oceny stawów biodrowych, obok badania klinicznego, jest badanie ultrasonograficzne wg metod opisanych przez kilku autorów. Badanie ultrasonograficzne biodra dziecięcego pozwala w sposób nieinwazyjny i jednoznaczny rozpoznać wadę i monitorować postępy leczenia. Wczesne wykrycie przy jego pomocy pozwala na szybkie rozpoznanie i leczenie, co najczęściej skutkuje pełną przebudową chorego stawu. Najlepszą formą badania ultrasonograficznego stawu biodrowego jest metoda prof. Reinharda Grafa z Austrii, pozwalająca na oceną jakościową oraz ilościową, cechująca się wysoką powtarzalnością i możliwością standaryzacji badania.
W chwili obecnej ultrasonografia jest podstawową metodą oceny dziecięcego stawu biodrowego, w porównaniu z innymi metodami obrazowania, przewaga ultrasonografii wynika z łatwości wykonania i dostępności badania, braku promieniowania jonizującego oraz możliwości uwidocznienia tkanek innych niż kość.
Nieleczona, późno rozpoznana lub niewłaściwie leczona dysplazja stawu biodrowego może skutkować poważnymi konsekwencjami w przyszłym życiu dziecka. Do takich powikłań należy resztkowa dysplazja stawu biodrowego, martwica głowy kości udowej, konflikt udowo-panewkowy oraz wczesne zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego.
OBRAZ STAWU BIODROWEGO U NOWORODKA
A
B
C
A – cały staw zbudowany z elementów chrzęstnych.
B – radiogram ukazujący chrzęstny charakter stawu.
C – dojrzały staw biodrowy zbudowany z elementów kostnych.
Sposób przeprowadzania badania USG bioderek dzieci
Obecnie wielu autorów uważa, że rozpoznanie dysplazji po 7 tygodniu życia dziecka za rozpoznanie późne, co wynika ze znacznego spadku skuteczności leczenia zachowawczego po tym okresie.
Co rodzice powinni wiedzieć o badaniu ultrasonograficznym stawów biodrowych noworodka
- Każdy noworodek powinien mieć przeprowadzone badanie stawów biodrowych po porodzie.
- W przypadku stwierdzenia klinicznych cech dysplazji konieczne natychmiastowe badanie USG stawów biodrowych i ewentualne rozpoczęcie leczenia
- Dzieci bez objawów klinicznych dysplazji powinny mieć wykonane badanie USG do 5 tygodnia życia.
- Ponad 15% noworodków nie ma klinicznych cech dysplazji, która rozpoznawana jest dopiero w badaniu USG, stąd konieczność badania każdego noworodka
- Specyficzność i czułość badania ultrasonograficznego dziecięcego stawu biodrowego przekracza 90%, a według niektórych doniesień czułość sięga nawet 100%.
- Dziecko nie potrzebuje żadnego specjalnego przygotowania do badania
- Badanie jest bezbolesne, szybkie i pozwala wykryć wadę stawu biodrowego w 100%
- Zarówno prawidłowo wykonane badanie kliniczne jak ultrasonografia nie stanowią zagrożenia dla badanego dziecka
- Wynik badania oraz zalecenia wpisuje się do książeczki zdrowia dziecka
- Rozpoznanie dysplazji po 3 miesiącu życia dziecka zmniejsza szansę na wyleczenie zachowawcze, a rozpoznanie wady gdy dziecko rozpoczyna chodzenie skutkuje koniecznością leczenia operacyjnego.